04Văn khấn bà chúa bói then cà phê – Bản văn thượng ngàn
04Văn khấn bà chúa bói then cà phê – Bản văn thượng ngàn, Bà Chúa Then hay còn gọi là Thiên Tổ Thánh Then của người dân tộc Choang, Nùng, Tày và Thái. Then nghĩa là Thiên, hiện thân truyền phép cho ba đệ tử gồm Bà Nhất – tổ Then của người Choang và người nùng, Bà Nhị – tổ Then của người Tày, Bà Tam – tổ Then của người Thái.
Họ đều quan niệm chúa Then là đại diện cho thần tiên, cầu nối tâm linh, thỉnh cầu, mong ước của con người thấu tới tai đất trời, với nhiều quyền phép như giải bùa, xem bói, chữa bệnh, gọi hồn và làm vô số phép dị tượng….
Chúa Bà Then hiện thân mặc áo chàm vạt ngắn, khăn vấn mỏ quạ, trang sức kiềng bạc đen khảm nạm ngọc lam, tay cầm đàn tính để điều binh luyện tướng của Chúa đi làm những công việc trên Thiên giao xuống, giúp đỡ dân chúng bách gia có lời kêu cầu tấu đối.
Khác với văn hóa hầu chầu Đạo Mẫu, Tiên chúa bói Then có ngày sinh ngày hóa. Bà chúa Then tín ngưỡng bản địa thờ thần trên rừng núi, đặc biệt đối dân tộc Nùng thờ chúa Then cũng giống tín ngưỡng thờ các vị chúa sơn trang.
Sự tích Đền Bà Chúa Then
“ Tục thờ Chúa Then ở đền bà Chúa Then, xã Hương Sơn ( huyện Lạng Giang ) được giữ gìn qua nhiều dòng họ. Tín ngưỡng thờ Chúa Then ở nhiều nơi như các tỉnh: Bắc Giang; Lạng Sơn; Cao Bằng…
Ngày 21 tháng giêng năm 1735, Lê Trung Hưng Triều tôn cấp lập thờ Thánh Bà Tổ Then (Chúa Then) phía trước, sau thờ Tam Tòa Thánh Mẫu, tả thờ Đức Đại Vương Trần Quốc Tuấn, hữu thờ Chúa Sơn trang tại Lạng Sơn Phiên Trấn (dị bản Phụ Trùng Khánh) – châu Văn Lan, bản Nà Lùng.
Hiện nay là thôn Nà Cốc, xã Hoàng Văn Thụ, huyện Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn. Trải qua lịch sử, ngôi đền cổ vẫn còn nguyên vị trí cũ và còn lưu giữ được những hiện vật thờ tự cổ như hương án cổ, bộ lục bình, áo chàm cổ, đàn tính, chậu đồng, mâm đồng, bộ sóc nhạc, kiếm trừ tà vải bắc cầu, đồng đài xin âm dương bằng gỗ đều có niên đại hàng thế kỷ.
Ngôi đền được xây dựng vào thời Lê Trung Hưng ban đầu chỉ là một ngôi đền nhỏ, nằm trong quần thể Tứ phủ (Nghi lễ Tam phủ) và thêm nữa, thờ một vị thần bà Chúa Then của một gia đình Trung Quốc đồng thời là vị thủ nhang ngôi đền.
Người Nùng Tày cho rằng bà là thần, cầu gì được nấy.
Theo thần phả ghi lại, họ Liễu từ Trung Quốc từng sinh sống ở làng này đến lập miếu thờ và phụng sự chúa Then. Có người khi bị bệnh uống thuốc nam không khỏi bèn lên miếu xem bói, mua hương hoa trà về mà khỏi bệnh.
Tin đồn lan rộng về ngôi đền thánh. Dân làng tin và khi có bệnh tật thì đi xem bói và làm lễ. Trong suốt những năm lịch sử hiện tại, ngôi đền vẫn tiếp tục đứng ở vị trí cũ như trước đây. Hiện nay, trong chùa còn lưu giữ được một chiếc lư cổ có khắc chữ “Thánh Cung vạn tuế”, một thanh gươm, một chiếc áo chàm của người Nùng và một đàn sóc, tất cả đều có giá trị trên 100 năm.
Năm 2016, trùng tu đền thờ ở các cung giữa tam phủ thờ Thánh Mẫu và bà chúa thủ đền Bà Chúa Then.
Cách sắm mâm lễ xin lộc tại Đền bà Chúa Then:
Việc sắm lễ khi vào đền là hoàn toàn tùy tâm. Lễ vật đền Bà Chúa Then có thể đa dạng khác nhau. Tuy nhiên, cần phải chú ý đến những điều kiêng kỵ sau:
‐ Lễ chay: hương hoa, trà, quả, phẩm oản,… Phần lễ chay dùng để dâng ban Thánh Mẫu.
‐ Lễ mặn: có thể mua đồ chay có hình thịt gà hoặc heo, hoặc dùng đồ mặn như thịt heo, gà,…
‐ Lễ đồ sống: Trong mọi trường hợp tại các ban quan Ngũ hổ, Bạch xà, Thanh xà ở hạ ban Công Đồng Tứ Phủ, không được dâng thức ăn sống (trứng, gạo, muối, thịt)
‐ Cỗ Sơn trang: các món đặc trưng chay Việt Nam. Lưu ý không được dùng cua, ốc, lươn, ớt, chanh,…
‐ Lễ ban thờ cô, thờ cậu: Thường gồm oản, quả, hương hoa,… Ngoài ra có thể chuẩn bị gương, lược,… là những đồ mô phỏng đồ chơi người ta hay làm cho trẻ em. Những lễ vật này nhỏ, được làm cẩn thận và đóng gói trong những chiếc túi đẹp.
‐ Lễ thần Thành Hoàng, Thư Điền: Phải cúng đồ chay mới có phúc, lời cầu nguyện mới được linh ứng.
Văn khấn xin lộc tại Đền bà Chúa Then:
(Nam mô a di Đà phật) 5 lần (mỗi lần 1 lễ, đủ 5 lễ )
Con kính lạy: 9 phương trời 10 phương phật chư phật 10 phương.
Nam mô Đức phật bổn sư thích ca mâu ni như lai.
Nam mô đức tiếp dẫn đạo sư A Di Đà Phật!
Nam mô đại từ đại bi cứu khổ cứu nạn linh cảm quan thế âm bồ tát
Con kính lạy hội đồng chư phật, chư pháp, chư tăng. Nam mô phật pháp tăng thiên địa, tam giới thiên chúa tứ phủ vạn linh đình thần tam phủ, (thiên phủ, địa phủ , thoải phủ) con xin tấu thỉnh Phật Bà Quan Thế Âm Bồ Tát.
ĐẠI ĐỨC VUA CHA NGỌC HOÀNG THƯỢNG ĐẾ, HỘI ĐỒNG VUA CHA.
Con xin tấu thỉnh ĐỨC PHẬT MẪU HOÀNG THIÊN, HỘI ĐỒNG THÁNH MẪU.
Con kính lạy: Ngũ Vị Vua Ba
Con kính lạy: Lục Bộ Công Đồng Trần Triều.
TIÊN CHÚA BÀ THEN.
Con kính lạy:
– THIÊN CÔNG CHÚA CÁT
– TƯỚNG THIÊN BỒNG THIÊN DU
‐ TƯỚNG LÔI CÔNG HỎA CÔNG
‐ TƯỚNG VẠN ÁC
– TƯỚNG HÁC
– TƯỚNG CAI BẢN
‐ TƯỚNG SƯU NGHIÊM
‐ TƯỚNG NAM HẢI
– TƯỚNG CÁ
– NỮ TƯỚNG NÀNG HAN
– CẬU BÉ BẢN ĐẾN
– NHỊ VỊ THỊ NỮ CÔNG ĐỒNG CHÚA THEN
– CON XIN KÍNH THỈNH CÁC VỊ THIÊN BINH THIÊN TƯỚNG MƯỜNG TRỜI xuân thiên ĐINH DẬU NIÊN ……….. NGUYỆT…………. NHẬT………THƠI (THEN NÀNG hoặc THEN CẬU CON). Họ tên………………. (…… phẩm ………… ) mệnh sinh ……. niên, hành canh………… TUỔI, ( phu quân hoặc hiền thê ) họ tên mệnh sinh …… niên, hành canh ……. tuế. ( Nam tử hoặc nữ tử ) họ tên – mệnh sinh …… niên , hành canh ….. tuế. Đồng gia môn quyến đẳng tại VIỆT NAM QUỐC……… ( THÀNH HOẶC TỈNH ) …… QUẬN……….. PHƯỜNG …….. LỘ ……. SỐ. Xin thành tâm tiền lễ nguyện cầu quốc thái dân an xây dựng đạo mẫu đạo then cựu ngôi trường tồn ( cầu gì tuỳ ý ) tấu thay lạy đỡ cho tín chủ nào trước khi làm Việc cứu nhân độ thế. Tấu tên tuổi của tín chủ, địa chỉ rõ ràng trước khi thừa hành pháp sự DẠ TẤU CÚI XIN BÁI THỈNH.
A Di Đà Phật !
A Di Đà Phật !
A Di Đà Phật !
chúa Then hay nhất bản văn
Cũng giống như các bản văn khác, bản văn bà chúa bói Then mang nội dung miêu tả chân dung, sự tích và nói lên sự uy linh của Bà.
Cả 2 bản văn này thường được dùng để hát thờ vào ngày tiệc và cũng được sử dụng để dâng văn khi hầu giá Chúa Then.
Bản văn chúa Then số 1
Thỉnh mời tiên chúa bói then
Nguyên xưa giá ngự một tòa sơn trang
Cảnh lâm tùng rừng xanh ngan ngát
Cửa thượng ngàn tụ khí trung linh
Có phen biến tướng hiện hình
Chúa bà giáng thế lập nghề hát then
Chúa mặc áo đen chàm vạt ngắn
Kiềng bạc đem khảm nạm ngọc lam
Lạng Sơn chúa ngự thạch bàn
Tam cầm đàn Tính hát vang núi rừng
Trên rừng cấm ngày ngày tu luyện
Có phép tiên tà quỷ sợ uy
Linh xà hổ phục tâu quỳ
Muôn loài muông thú đều thì phục công
Miền sơn động chúa ngồi đàn hát
Đàn âm dương gọi hồn thế nhân
Một đời làm phúc cứu dân
Bao nhiêu nghiệt chướng xoay vần hóa không
Thổ mán mường đồng thì phục đức
Người tày nùng chúa thì độ cho
Chúa truyền đệ tử chớ lo
Hành nghề tạo phúc muôn đời nhớ ơn
Thường dạo cạnh sơn cùng bích thủy
Chúa băng rừng thăm thú động tiên
Sướng ca một cảnh thiên nhiên
Hai nàng thị nữ khăn miên theo hầu
Vấn khăn chàm tay đeo vòng bạc
Rẽ đường ngôi mườn mượt tóc mây
Hây hây vành nguyệt vơi đầy
Đáng thanh đáng lịch vẻ đầy khuôn trăng
Dáng tiên chúa cô hằng yểu điệu
Bước khoan thai nhẹ gót lên non
Dù cho nước chảy đá mòn
Thương đồng chẳng quản dù còn bao xa
Chúa về đồng muôn nhà kính phục
Nét hây hây mắt tựa sao xa
Chúa tiên linh ứng hay là
Gảy đàn non nước khúc ca chiêu hồn
Cân đàn then âm dương thấu tỏ
Lai giáng về ngọn cỏ chân mây
Hôm nay tụ họp về đây
Về nghe câu hát làm tôi chúa bà
Làm tôi chúa đồng gia hưng thịnh
Để cho đời nức tiếng thơm danh
Rồi mai chọn lấy ngày lành
Đàn tràng thiết lập cung nghinh chúa bà
Bản văn chúa Then số 2
Nhang thơm tấu trước án tiền
Thỉnh mời tiên chúa bói then ngự đồng
Cảnh lâm tùng rừng xanh ngan ngát
Cửa thượng ngàn bát ngát suối khe
Non thiêng hiu quạnh bốn bề
Chúa tiên giáng thế lập nghề bói then
Áo chàm đen trâm hoa tràng mạng
Đôi kiềng vàng khảm nạm ngọc lam
Lạng Sơn Chúa ngự thạch bàn
Tay cầm tính tẩu hát vang núi rừng
Tu tiên khí dụng công pháp chỉ
Phép nhiệm màu tà quỷ sợ uy
Sơn tinh voi hổ phục quỳ
Man man cầm thú đều thì phục công
Miền sơn động tay đàn miệng hát
Khí âm dương khúc nhạc điệu then
Danh thơm lừng lẫy lưu truyền
Tiếng đồn vang khắp trong miền Lạng Sơn
Thổ mán mường điều thì cung phục
Nhờ ơn bà cây đức vẻ vang
Thành tâm giữ nghiệp ca đàn
Gọi hồn non nước suối ngàn thủa xưa
Linh tiên khí thần cơ ứng khẩu
Phép nhập hồn tính tẩu ai hay
Có thì có tự mảy may
Không thì cả thế gian này cũng không
Có phen dạo sơn cùng bích thủy
Ai có lòng tùy hỉ hữu duyên
Có phen dạo cảnh non tiên
Hai nàng thị nữ khăn miên theo hầu
Khăn vấn đầu cổ đeo vòng bạc
Lược trâm cài má hạc tóc mây
Hây hây vành nguyệt vơi đầy
Dáng thanh đáng lịch vẻ đầy khuôn trăng
Dáng tiên chúa ả Hằng thua sắc
Bước khoan thai nhẹ gót lên non
Dù cho nước chảy đá mòn
Thương đồng chẳng quản dù còn bao xa
Chúa về đồng muôn nhà kính phục
Nét phong tư vẻ thực tài hoa
Chúa tiên linh ứng hay là
Khúc đàn non nước cầm ca chiêu hồn
Cân đàn then âm dương thấu tỏ
Nhạc vang lừng đâu đó mọi nơi
Thành tâm khấn bái luyện mời
Đan thành nhất dạ làm tôi chúa bà
Làm tôi chúa đồng gia hưng thịnh
Để cho đời nức tiếng thơm danh
Ai ơi hữu tử hữu sinh
Một niềm tưởng vọng tâm linh hữu thành
Tiết ngày lành dâng văn bái thỉnh
Nguyện phúc lai hưng thịnh đề đa
Thỉnh tiên chúa giáng điện tòa
Khuông phù đệ tử vinh hoa thọ trường
Bản văn Chúa Bà Cà Phê
Bản văn bà chúa cà phê số 1
Cửa thánh điện hương bay trầm sạ
Tòa tiên cung thánh giá thung dung.
Châu phê đôi chữ phượng long
Chúa Tiên chính vị người nùng Lạng Sơn.
Trước điện đường nhang dâng thành kính
Tâm chí thành phụng thỉnh chúa tiên.
Quang minh nổi dấu nam thiên
Giáng sinh thần nữ đề tên bảng vàng.
Đất cao sơn bản làng Hữu Lũng
Phố Vị ngàn thắng động tiên sơn.
Nổi danh chính vị tiên nương
Tinh thông chiêm thuật tầm phương độ người.
Phép linh ứng đổi dời mệnh số
Đức tu tâm gia hộ quán thương.
Quẻ ban phán bảo tỏ tường
Dân an quốc thái muôn phương thuận thời.
Đồi Cà phê chính ngôi chúa ngự
Cửa linh từ rực rỡ đăng nhang.
Trăm hoa đua nở trên ngàn
Non thiêng nước độc quan san dặm trường.
Công ơn đức lưu phương bách thế
Phúc truyền lai lan quế xum đình.
Chữ đề vạn cổ anh linh
Bảo dân hộ quốc sử xanh dõi truyền.
Công ơn đức lập đền phụng sự
Thỉnh Chúa Bà thượng ngự giáng lâm
Chữ rằng Thánh giáng lưu ân.
Bản văn số 2
Ai lên tới chín tư châu thổ
Ngắm cảnh rừng bà chúa cà phê.
Một vùng phong cảnh sơn khê
Hồn thiêng sông núi danh tài còn ghi.
Trong tích cũ Lê triều thái tổ
Một thôn nghèo mán đỏ trên nương.
Lam chiều khói tỏa màn sương
Chim kêu vượn hót ven đường hoa chen.
Ngày thiêng sổ chọn một giờ
Trời sai tiên nữ cầm cờ giáng sinh.
Đêm thanh giờ tý hiện ra điện tiền
Khắp một vùng yên lặng màn đêm.
Sao sa sáng tỏ ở bên thềm
Chợt nghe giáng hạ tiên nàng thánh linh.
Dáng phong tư hoa kỳ đua thắm
Luyện phép tiên thái thượng lão quân.
Tử vi xem tướng như thần
Bói trong gia sự mười phân vẹn mười.
Đoán thần tướng thương dân chính đạo
Giải hạn tai chỉ bảo căn ro
Giận loài tàn bạo bất lương
Khuyên quay đầu lại tìm đường tu tâm.
Mang tài cứu nước cứu dân
Chúa bà sáng tỏ trần phàm còn duyên.
Loài bất lương thượng thiên an bài
Loài bất lương thượng thiên an bài.
Giờ dần chúa ở thiên thai trở về
Khắp hang động sơn khê chúa dạo.
Đức vua phong nữ đạo thần linh
Du thuyền yên thế cứu dân.
Lập đền hương khói xa gần nhớ ơn
Tiên nhớ cảnh thủy sơn bắc địa.
Giáng trần phàm cao lùng cà phê
Núi non trăng nước hương khê
Chim kêu vượn hót hạc bày dâng hoa.
Môi son má phấn da ngà
Thơm thơm tóc phượng rà rà lưng ong.
Chúa bà thơm thơm tóc phượng rà rà
Áo chàm khăn thắm đai hoa kiềng vàng.
Khăn vắt ngang lưng đeo xà tích
Tai hoãn vàng vòng ngọc kim cương.
Ấn phù đạo pháp cương thường
Ngự đồng phán bói chỉ đường trần gian.
Có phen chơi cảnh bích động thanh nhàn
Ngự lầu hồng phủ tía thênh thang.
Suối trong nước bạc rừng vàng
Núi rừng trùng trùng điệp điệp thang mây.
Ngắm xem phong cảnh đền đây
Thác reo uốn khúc thông cây rườm rà
Trăng soi bóng liễu la đà.
Rừng cấm chúa bà dạo bàn cờ ngự vui
Chúa bà cà phê hách danh trần phàm.
Oai danh thần pháp chúa bà trừ gian
Đêm cùng ngày chúa soi xét nhân gian.
Nghe chúa hạ lệnh giúp dân trừ tà
Danh thơm còn mãi vang xa.
Tiếng lòng thổn thức chúa bà thương dân
Công người như nước như non.
Trọn đời giữ tấm lòng son vì đời
Ai hay lẽ sao trời vật đổi.
Lánh bụi trần về cõi hư không
Đồi cao còn dấu tiên rồng.
Ban tiên đủng đỉnh gót hồng múa ca
Ngũ âm tay đàn tang tích tình tang.
Tay đàn tang tích tình tang
Tiếng tơ tiếng trúc dịu dàng bẻ bai
Tiếng thổ tiếng mường khoan thai điểm đót.
Cảnh lâm thiền vượn hót chim kêu
Mười hai cô thổ mán theo hầu.
Muôn loài khắp chốn đâu đâu vọng cầu
Ba mươi sáu cửa động quy đầu làm tôi.
Ánh đuốc kia sáng tỏ ngân hà
Đuốc soi sáng khắp gần xa.
Soi cho đệ tử lộc tài bình an
Đệ tử con khấu đầu vọng bái.
Xin chúa bà giáng phúc lưu ân
Độ cho đệ tử thiên xuân thọ trường.
